مکان‌های دیدنی و گردشگری شهر یزد
یزد یکی از شهرهای تاریخی ایران است که قدمت جاذبه‌های آن سبب شده این شهر جزء اولین شهر تاریخی خشتی ایران و دومین شهر تاریخی جهان قرار بگیرد. با توجه به فراوانی جاذبه‌های شهر یزد و بناهای خشتی، این که نام این شهر تاریخی در سازمان یونسکو به ثبت رسیده از آن به عنوان یک شهر بین‌المللی یاد می‌شود. یزد به شهر بادگیر‌ها و قنات‌ها مشهور است. یزد مانند یک نگین در دل کویر می‌درخشد و قرن‌هاست که اصالت و شکوه خود را حفظ کرده است.
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد یکی از شاهکارهای معماران هنرمند ایرانی است. این بنا که متعلق به قرن ۱۴ میلادی است، بلندترین مناره‌ها را در تمام ایران دارد. تکمیل این اثر منحصربه‌فرد حدود ۱۰۰ سال زمان برده است. محققان بر این باورند که پایه‌های اصلی این بنا متعلق به آتشکده‌ای از زمان ساسانیان بوده است. چیزی که سبب تمایز این مسجد به نسبت دیگر مساجد ایران شده، خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشی‌کاری زیبا و منحصر به فرد آن است که نشان آشکار معماری ایرانی-اسلامی به‌حساب می‌آید. مسجد جامع یزد بلندترین مناره‌های جهان را با ۵۲ متر ارتفاع، گنبدی دو پوسته و هفت ورودی دارد. مسجد جامع یزد دارای یک ایوان مرتفع، دو شبستان، دو گرم‌خانه، گنبد خانه، دو پایاب و یک صحن بزرگ به شکل مستطیل است. این اثر ارزشمند ایرانی در سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: خیابان امام خمینی، خیابان مسجد جامع
مجموعۀ امیر چخماق
امیر چخماق یزد، مجموعه‌ای متشکل از یک مسجد، تکیه، بازار و دو آب‌انبار است. قدمت این مجموعه به دوره تیموریان برمی‌گردد و سازندگان آن امیر جلال‌الدین چخماق و همسرش فاطمه خاتون بودند. آب‌انبارهای این مجموعه ستی فاطمه و حاجی قنبر (تکیه امیر چخماق) نام دارند؛ که دومی را به موزه آب تبدیل کرده‌اند. مسجد امیر چخماق که به آن مسجد جامع نو هم می‌گویند، با گنبد کاشی‌کاری شده سبز رنگ خود و تکیه امیر چخماق میزبان بسیاری از مراسم مذهبی شهر بوده‌اند.
نخل امیر چخماق هم یکی از جاهای دیدنی یزد است که دارای قدمت ۴۵۰ سال بوده و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نخل‌های ایران به شمار می‌رود. نخل برداری که یکی از مراسم عزاداری است هر سال در میدان امیر چخماق برگزار می‌شود.
آدرس: میدان امیر چخماق
خانه تهرانی‌ها
از دیگر جـاهای دیدنی یزد خانه تهرانی‌ها است که متعـلق به. خانواده‌ای تهرانی که از تجـار فرش بودند که حدود ۲۵۰ سال پیش در این خانه زندگی می‌کردند. زیبایی این خـانه به اندازه‌ای است که تـا مدت‌هـا به عنوان کنسولگری اقتصادی برخی کشورهای اروپایی مورد استفـاده قرار می‌گرفته است. ساختمان این هتل دارای حیاط اصلی، نارنجستان و عمارت کلاه فرنگی، سه بادگیر زیبا، تالار بزرگ، چاه‌خانه، سرداب، هشتی و پشت بامی بزرگ و مشرف به بافت تاریخی یزد است. این خانه امروزه به عنوان اولین هتل موزه ایران در یزد جزء جاذبه‌های شهر یزد به شمار می‌رود.
آدرس: خیابان امام خمینی، خیابان فهادان، مقابل زندان تاریخی اسکندر
بازار و حمام خان
مجموعۀ بی‌نظیر دیگر کـه در لیست جاهای دیدنی یزد قرار دارد، بـازار و حمام خان یزد، مجموعه‌ای زیبا و قدیمی از بازار خان و حسینیه و آب‌انبار و حمام مجاور آن است. حمام خان یزد در سال ۱۲۱۲ هجری قمری به دستور حاکم وقت یزد ساخته شد و چون بیشتر بزرگان شهر از آن استفاده می‌کردند به «حمام خان» معروف شده است. بازار خـان به عنوان طولانی‌ترین و عریض‌ترین بازارهای شهر یزد شنـاخته شـده که مصالح به کار رفته در آن خشت و گل است. تغییر کاربری آن به رستوران و چایخانه سنتی، گردشگران بسیاری را به این مکان جذب کرده است. این مجموعه در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس: خیابان امام خمینی، خیابان قیام
خانه ملک‌التجار
خانۀ ملک‌التجار با قدمت حدود ۱۲۰ سال و متعلق به حاج علی‌اکبر شیرازی از تجار باسابقه یزد بود. لقب ملک‌التجار به دلیل عملکرد مناسب وی توسط ناصرالدین شاه به وی داده شد و نوادگان وی تا ۴ نسل بعد در این امارت زندگی می‌کردند. این خانه از اتاق‌های متعددی تشکیل شده که هر یک ویژگی خاص خود را دارند. امروزه این ساختمان به عنوان مکانی برای اقامت گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و لقب اولین هتل خشتی جهان را به خود اختصاص داده است.
آدرس: خیابان قیام، بازار پنجه علی
آتشکدۀ ورهرام
آتشکدۀ ورهرام که به آتشکدۀ بهرام مشهور است محلی برای نگهداری آتش مقدس زرتشتی و نیایشگاهی برای زرتشتیان است که آتش درون آن از ۱۵۲۰ سال پیش روشن مانده و در آتشکــده آذر فرنبغ نگهداری می‌شد و یکی از سه آتش پراهمیت در زمان ســاسانیان بوده که بازدیدکنندگــان می‌توانند این آتش را از پشت یک شیشه محافظ تماشا کنند. بنای فعلی آتشکده در سال ۱۳۱۳ خورشیدی با همت و کمک مالی زرتشتیان یزد و پارسیان هندوستان احداث گردیده است. ساختمان آتشکده با معماری زیبایی برگرفته از هنر معماری هخامنشیان در مرکز حیاطی بزرگ و سرسبز و بر بلندی قرار گرفته و بر پیشانی عمارت نقش «فروهر» جلوه‌گر است.
آدرس: خیابان آیت الله کاشانی
میدان وقت الساعت
در این میدان یکی از قدیمی‌ترین برج‌های ساعت ایران و جهان قرار دارد و اولین ساعت شهری ایران به شمار می‌رود. ساخت این برج ساعت توسط ابوبکر ساعت ساز ماهر یزدی، به زمان قاجار باز می‌گردد و طاق و قوس‌ها، تزیینات آجری و کاشی کاری‌های منقوش به خطوط آیات به آن جلوه‌ای خاص داده‌اند. این ساعت در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: خیابان امام خمینی
باغ دولت آباد
این اقامتگاه قرن هجدهمی که یکی از جاهای دیدنی یزد و جزء یکی از ۹ باغ ایرانی است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ که سر سلسله خان‌های یزد در زمان زندیه بود ابتدا قناتی با نام دولت آباد به وجود آورد پس از آن، عمارت «باغ دولت آباد» را در امتداد آن احداث کرد. این بنا مجموعه‌ای از چندین عمارت شامل هشتی و بادگیر، بهشت آیین، تالار آیینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است. چشمگیر‌ترین ویژگی این بنا بادگیر ۳۳ آن است که بلندترین بادگیر خشتی جهان محسوب می‌شود. این باغ یکی از جاهای دیدنی یزد در پاییز و بهار است.
آدرس: خیابان شهید رجایی
مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)
مدرسه ضیائیه از آثار ضیاء الدین حسین رضی است که در سال ۶۳۱ قمری آن را بنیان نهاد و بنای آن در سال ۷۰۵ قمری توسط پسرانش به اتمام رسید. مدرسه ضیائیه بیش از هفت‌صد سال پیش محلی برای تدریس بوده و میزبان مجالسی نظیر بحث و بررسی بزرگان و علما بود. گفته می‌شود نام زندان اسکندر در نتیجۀ آمدن گروهی از تبعیدیان اسکندر مقدونی به یزد به وجود آمد. مدرسه ضیائیه به سبک آذری ساخته شده و هیچ اثری از کاشی‌کاری در آن وجود ندارد و عمده مصالح آن خشت خام است. شبستان مدرسه دارای محراب بوده و در اطراف مدرسه، رواق‌هایی ساخته شده است. گنبد مدرسه ۱۸ متر ارتفاع دارد که متأسفانه بخش زیادی از تزیینات آن از بین رفته است. این بنا در اسفند ۱۳۴۶ ثبت ملی شده است.
آدرس: محله تاریخی فهادان، کوچه رختشوی‌خانه، کوچه حمام نو، مجاور بقعه دوازده امام
خانه لاری‌ها
خانه لاری‌های یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر یزد با قدمت ۱۵۰ سال است. این خانه توسط حاج غلامحسین ملازینل ساخته شد و محلی برای اسکان شخصی بوده است. اجزای اصلی خانه لاری‌ها دو حیاط بزرگ و کوچک با مجموعه‌ای از ایوان‌ها، تالارها و اتاق‌ها و یک سردر و هشتی است. خانۀ لاری‌ها با وجود اتاق آیینه با آیینه کاری‌هایی با قدمت حدود پنجاه یا شصت سال، اعیانی بودن خود را به نمایش می‌گذارد. تاریخ بنای این خانه متعلق به دوره قاجار است و در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس: خیابان امام خمینی، محله فهادان، مجاور عمارت کلاه فرنگی
روستای خرانَق
روستای خرانق (هورنه) در ۸۵ کیلومتری یزد قرار دارد که نام آن طی سال‌ها تغییر یافته و امروزه خرانق نامیده می‌شود. این روستا که قدمت بخش قدیمی آن بـه ۴۵۰۰ سال قبل می‌رسد، در بخش کوهپایــه‌ای قرار دارد و جزو جــاهای دیدنی یزد در تــابستان است. این روستــا دارای جاذبه‌هایی مانند قلعه، حمام، کاروانسرا، آب‌انبار، مسجد جامع و یک پل است که در حقیقت برای انتقال آب از یک ساحل به ساحل دیگر رودخانه کال ساخته شده بود. درون روستا، قلعه‌ای قدیمی وجود دارد که تا ۲۰ سال پیش مسکونی بوده است. در کنار قلعه، قدمگاه حضرت امام رضا (ع) قرار گرفته که به گفته مردم، این عمارت آخرین مکانی بوده که آن حضرت برای استراحت کاروان خود انتخاب کرده‌اند.
آب‌انبار رستم گیو
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری یزد آب‌انبار رستم گیو است؛ که در سال ۱۳۲۰ ساخته شده است. هزینه‌های ساخت این آب‌انبار را شخصی به نام رستم گیو به عهده گرفته بود که نمایندۀ زرتشتیــان در مجلس شورای ملی بود. ذ خیره آب به خصوص در منـــاطق کویری چون یزد، اهمیت بسیار زیادی داشته است. این آب‌انبار در زمان خود آب محله زرتشتیان و مسلمانان را که حدود دو کیلومتر با هم فاصله داشتند، تأمین می‌کرده است.
آدرس: محلۀ زرتشتیان، حوالی بلوار بسیج
آسیاب آبی اشکذر
آسیاب اشکذر از آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور و از جاهای دیدنی یزد است. کل مجموعه آسیاب اشکذر در زیر زمین ساخته شده است و آب مورد نیاز آسیاب از قنات‌های زیرزمینی و آب جاری شده در آن تأمین می‌شود که از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این آسیاب به شمار می‌آید. آنچه از این آسیاب بر روی زمین دیده می‌شود دروازه‌ی طاق دار آجری است که به زیر زمین ورودی دارد. این آسیاب در حاشیه غربی کویر یزد و در فاصله بیست کیلومتری یزد، در امتداد مسیر جاده اصلی که اشکذر را به بندرآباد و روستای مجاور متصلی می‌کند قرار گرفته است.
برج خاموشان
از دیگر جاهای دیدنی یزد، برج خاموش، برجی است که بر روی یک کوه رسوبی به نام کوه دخمه قرار گرفته و محلی برای عبادت زرتشتان در آن زمان بوده است. این برج، مکانی است که زرتشتیان جسد مردگان خود را در آن می‌گذاشتند تا توسط درندگان و پرندگان خورده شود. سپس استخوان‌های به جای مانده از اجساد را داخل فضای میان تهی دخمه می‌ریختند. البته زرتشتیان در این بناها آداب و مناسک مذهبی را هم به جا می‌آوردند.
آدرس: ۱۵ کیلومتری شهر یزد، منطقه صفاییه
برج و باروی قدیم شهر
برج و باروی قدیمی شهر به منظور در امان ماندن و حفظ جان ساکنان شهر از هجوم غارتگران و دشمنان توسط معماران یزدی ساخته شدند تا در مقابل هر گونه حمله‌ای دفاع خوبی از خودشان بتوانند نشان دهند. این اثر در سال ۱۳۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آدرس: انتهای خیابان سید گلسرخ
موزه آینه و روشنایی
موزه آیینه و روشنایی یزد، تنها موزه تخصصی در رابطه با موضوع نور در ایران است. این موزه در سال ۱۳۷۷ خورشیدی در خانه صراف زاده افتتاح شد. این عمارت در سال ۱۳۲۰ به صورت یک مهمانسرای خصوصی ساخته و از انقلاب در سال ۱۳۷۷ موزه در آن برپا شد. در این موزه انواع پیه‌سوز، شمع‌سوز، نفت‌سوز و اشیای برقی با جنس سفال، شیشه، برنج، مس و برنزبه نمایش گذاشته شده‌اند.
آدرس: خیابان آیت‌الله کاشانی
آب‌انبار شش بادگیری
آب‌انباری است قدیمی با شش بادگیر ۱۸۰ سال پیش در دوره قاجاریه ساخته شده که در محله تپه یزد قرار گرفته و از دیگر جاهای دیدنی یزد و از بزرگ‌ترین آب‌انبارها شهر یزد است. این بنا ۵۵ پله دارد که بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ آن از بالا، یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد و طاق آب‌انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. طاق ضربی خشتی با نمای آجری و سقف بزرگ مخزن آب از ویژگی‌های مهم این آب‌انبار است.
آدرس: محله تپه یزد، کوچه شش بادگیر
