جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه تنها در کلام نمی‌گنجد، این واقعیت را زمانی که در انتهای سفرم به این استانِ بی‌نظیر بودم درک کردم. در تمام طول سفر در این اندیشه بودم که چطور چنین شهری می‌تواند تاریخ و طبیعتی چنان عظیم در خود داشته باشد، ولی همچنان نا‌آشنا باشد. من خودم را برای یک بار دیدن کرمانشاه آماده نکرده ام، خوب می‌دانم که سال آینده نیز در همین جا خواهم بودم، ولی تا یک سال با خاطراتم از این استان زیبا زندگی را سَر خواهم کرد. زمانی که در کرمانشاه به گشت و گذار مشغول بودم، حتی یک عکس هم از جاذبه‌های و جاهای دیدنی استان نگرفتم، هر چه بود تجربه ای در زمان حال و ثبت وقایع در ذهن بود؛ به کرمانشاه خوش آمدید.
جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه
در استان کرمانشاه 3000 بنای تاریخی وجود دارد که 716 آن به عنوان آثار ملی ثبت شده اند. در این مقاله، جاذبه‌های توریستی استان کرمانشاه را یک به یک مرور خواهیم کرد و توضیح مختصری درباره هر کدام بیان می‌کنیم:
بیستون
مجموعه تاریخی بیستون واقع در 30 کیلومتری شمال شرق کرمانشاه، در جنوب غربی شهر بیستون و در پای کوه‌های این منطقه در مسیر همدان به کرمانشاه واقع شده است. مقدس بودن کوه بیستون، شرایط آب و هوایی مطلوب و قرار گرفتن جاده‌های مهم، از جمله جاده ابریشم، به توجه بسیاری از پادشاهان و حاکمان در این منطقه منجر شده است و خاطراتی را در قلب کوه ایجاد کرده است.
این سایت تاریخی، فرهنگی و طبیعی دارای 28 اثر ثبت شده در سطح ملی است و بیش از 150 اثر تاریخی در قلمرو خود دارد. کتیبه داریوش نیز در سایت میراث جهانی یونسکو ثبت در سال 2006 ثبت شده است، این اثر مربوط به دوره هخامنشی می‌باشد. سنگ‌های این بنای تاریخی دارای 6 متر عرض و 3 متر ارتفاع هستند که شامل تصویر داریوش، کماندار و نیزه دار و 10 شورشی است. یکی از شورشی‌ها زیر پای داریوش و 9 فرد دیگر که دستبند زده شده هستند در مقابل او قرار دارند.
سرهایشان به استثنای اول، با یک طناب به هم متصل هستند که هر کدام دارای لباس خاصی است که آن‌ها را از دیگران متمایز می‌کند. در بالای هر یک فرد کتیبه است که نام شورشی و محل شورش را مشخص می‌کند. ارتفاع هشت نفر از آن‌ها 126 سانتیمتر است و آخرین آن به نام سوزان‌ها با کلاه 178 سانتیمتر قد دارد. در این مجموعه پادشاه با چهره اصلی با ابعاد واقعی 181 سانتی متر، پای چپ داریوش روی بدن گئوماتا مغ می‌باشد و دست راست پادشاه به نشانه احترام بالا آمده است.
فروهر که نماد اهورا مزدا است در مقابل پادشاه قرار دارد و دارای یک حلقه در دست چپ خود می‌باشد و دست راست او مانند دست داریوش است. هشت ستاره در دایره بالای کلاه تقریباً استوانه ای شکل داریوش به شکل فروهر است که شاید نشان از شخصیت روحانی داریوش و ارتباطش با اهورامزدا را دارد. پشت داریوش کماندار و نیزه‌دار او ایستاده اند. پادشاه و افسرانش همه لباس و کفش‌های مشابهی به سبک لباس‌های ایرانی پوشیده اند؛ اما کلاه افسرها نسبت به تاج داریوش متفاوت است. ریش مستطیل شکل شاه، به طور معمول متفاوت از دیگر مردان است.
طاق بستان
طاق بوستان یکی از مشهورترین مکان‌های گردشگری در کرمانشاه است که مجموعه ای از کتیبه‌های ساسانی را در دل خود جای داده است. طاق بستان که در شمال غربی کرمانشاه واقع شده، دارای ارزش هنری و تاریخی بالایی است، از جمله دو قوس بزرگ و کوچک و چند کتیبه یادگار دوران پرفروغ ساسانیان است.
این اثر تاریخی در دل کوه‌های زاگرس قرار دارد که در آن پدیده‌های طبیعی مانند باد و بارندگی آن را برای 1700 سال همچنان سالم نگه داشته است. کنده کاری، بعضی از بهترین و زیباترین نمونه‌های حکاکی پیکره در ایران ساسانی می‌باشد که شامل صحنه‌های تاج‌گذاری خسرو پرویز، اردشیر دوم، شاهپور دوم و سوم است.
همانند دیگر نمادهای ساسانی، طاق بستان شامل الهام از قدرت الهی، گرایش‌های مذهبی، شکوه، افتخار، عدالت، بازی‌ها و مبارزه با ارواح، جشن و شادی این دوران را به شکلی آشکار نشان می‌دهد. پادشاهان ساسانی منظره زیبای خود را در امتداد جاده ابریشم و مسیر کاروان قدیمی را انتخاب کردند. همچنین، حضور کوه‌ها و چشمه‌ها در این مکان، آن را به یک پارک تفریحی تبدیل کرده است که از زمان‌های قدیم تا امروز همچنان باقی مانده است.
معبد آناهیتا
معبد آناهیتا که یکی از بزرگ‌ترین ساختمان‌های سنگی ایران است در کنگاور واقع شده است. آناهیتا فرشته و محافظ آب، ایزد فراوانی و باروری در ایران باستان بود و در بین ایرانیان مقام و موقعیت ارزشمندی داشت. معبد آناهیتا همانند سایر ساختمان‌های بلند ساخته شده است. در بالای این بنای یادبود، یک ردیف از ستون‌های سنگی وجود دارد.
معماری این معبد هم‌زمان با کاخ‌ها و معابد دوره هخامنشی در سال‌های 550 تا 330 پیش از میلاد در غرب ایران ساخته شده است. قطعات سنگی برش داده شده به بلوک‌های سنگی تبدیل شدند که در بالای یکدیگر قرار می‌گرفتند؛ شکل آن‌ها باعث می‌شود که به یکدیگر متصل شوند تا یک دیوار یا شکوه را شکل دهند. شکل و حکاکی ستون‌ها در معبد به آنچه در تخت جمشید و کاخ داریوش در شوش هست شباهت دارد.
ستون‌های این بخش 54 متر ارتفاع متر دارد. معبد آناهیتا به دوره اشکانی یا ساسانی مرتبط است. همچنین مقبره‌های سنگی با ارزش تاریخی بسیار بالایی در این مکان وجود دارد که نشان دهنده بسیاری از باورهای مذهبی ایرانیان باستان بوده است.
تکیه معاون الملک
حسین خان 114 سال پیش در کرمانشاه تکیه معاون الملک را تأسیس کرد. این ساختمان بعدها توسط حسن خان معاون الملک تکمیل شد. این مجموعه شامل سه بخش اصلی: حسینیه، زینبیه و عباسیه است. کاشی‌های زیبا این تکیه در جهان بی‌نظیر هستند. رنگ‌های مورد استفاده در کاشی‌های این ساختمان طبیعی بوده و چشم اندازی ویژه و قابل توجه برای مخاطبان ایجاد می‌کند.
از مدت‌ها پیش تکیه معاون الملک میزبان عزاداری مردم کرمانشاه بوده است. این بنا دارای دو درب جداگانه برای مردان و زنان دارد، همچنین بخش زینبیه برای زنان ساخته شده است. خانم‌ها هنگام ورود به این مکان از درب بالایی استفاده می‌کردند. این امر به آن‌ها اجازه می‌داد بدون اینکه با مردان مواجه شوند وارد این محل شوند.
بخش حسینیه با کاشی و طرح‌های منحصر به فرد نیز برای مردان عزادار ساخته شده است. شما همچنین می‌توانید از موزه پوشاک و انسان شناسی در بخش حسینیه نیز بازدید کنید. در واقع یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه، این مکان مذهبی است.
تکیه بیگلربیگی
تکیه بیگلربیگی در محله قدیمی فیض آباد کرمانشاه قرار دارد. این محل در طول دوره قاجاریه ساخته شده است. تکیه این محله در میان محل عزاداری بسیار منحصر به فرد است. در سمت غربی حیاط، سالن بزرگ آینه ساخته شده است که به عنوان حسینیه کاربرد دارد. این سالن با نهایت زیبایی با کتیبه‌های هنری که متعلق به دوران مظفر الدین شاه قاجار می‌باشد، تزئین شده است. در طرف دیگر این تالار یک اتاق مهمان بزرگ وجود دارد.
تکیه بیگلربیگی اکنون به عنوان موزه کاربرد دارد و هر ساله میزبان مسافران و علاقه مندان بسیاری از سراسر ایران و جهان است. همچنین اسناد قدیمی مرتبط با خانواده بیگلربیگی در این موزه نیز نمایش داده می‌شود.
غار قوری قلا
غار قوری قلا 87 کیلومتر از کرمانشاه و 25 کیلومتری پاوه فاصله دارد. این غار در دامنه‌های کوهی شاهو و داخل کانی‌های آهکی قرار دارد و ارتفاع آن 1200 متر بالاتر از سطح دریا است. در حال حاضر غار متشکل از دو بخش است، بخش اول که حدود 500 متر طول دارد، شامل دو سالن و راهروهای متصل به یکدیگر است و روشنایی از زوایای مختلف درون آن می‌تابد که این غار را به عنوان مکانی زیبا برای همه بازدید کنندگان تبدیل کرده است.
بخش دوم از بخش گردشگری جدا شده است، این قسمت از غار دارای موانع طبیعی بسیاری است و به همین علت، فقط کوهنوردانی که تجهیزات لازم را دارند می‌توانند از این بخش غار بازدید کنند. زیباترین پدیده‌های غار قوری قلا در این بخش قرار دارد که طول آن بیشتر از طول بخش گردشگری است.
غار پراو
پاراو نام غاری در کوه پاراو است که در 12 کیلومتری شمال شرق کرمانشاه و بین کوه تاخ بوستان و کوه بیستون واقع شده است، غار در جنوب منطقه ای به نام میدان پراو، 300 متر پایین تر از قله شیخ علی خان قرار دارد. پاراو در زبان محلی به معنای «پر از آب» است.
غار پاراو 40 سال پیش کشف شد، همچنین بزرگ‌ترین غار عمودی در جهان است و به همین دلیل در جهان آن را به نام «غار اورست» می‌شناسند. غار پاراو دومین محل طبیعی ملی کرمانشاه است که توسط سازمان حفاظت از محیط زیست ایران در سال 2009 ثبت شده است.
در حال حاضر تعدادی زیادی غارهای عمیق در جهان یافت می‌شود که عمیق تر از غار پاراو هستند. این غار در فهرست عمیق ترین غارهای جهان رتبه 212 را دارد. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این غار، دهانه آن است که در ارتفاع 3000 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. این ارتفاع بالاترین سطح در میان تمام غارها در جهان است.
تالاب هشیلان
تالاب هشیلان در حدود 30 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه واقع شده است. آژانس حفاظت از محیط زیست کرمانشاه این تالاب را برای شکار و تیراندازی ممنوع کرده است. در این تالاب حدود 110 جزیره کوچک و بزرگ با مساحت حدود 100 متر مربع تا حدود یک هکتار وجود دارد که بعضی از آن‌ها در زمستان و در روزهای بارانی زیر آب پنهان هستند.
نام این تالاب مبتنی بر گویش کردی است که متشکل از دو بخش است: هشی یعنی مار و لان به معنای خانه است. بنابراين نام هشيان به معنی لانه مار است، زيرا در اين تالاب بسياری از گونههای مار به ویژه مار آبی وجود دارند.
طاق گرا (طاق شیرین)
طاق گرا یا طاق شیرین در مسیر کرمانشاه به سرپل ذهاب واقع شده است. در ساخت این بنا تنها از مکعب‌های مستطیل شکل استفاده شده و دیوارها با الگوهای هندسی حکاکی شده‌اند. اطلاعات دقیق در مورد زمان ساخت و قدمت این ساختمان در دسترس نیست، اما برخی از آن‌ها به دوره اشکانیان مربوط می‌شود.
از سوی دیگر، شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که این ساختمان متعلق به دوره ساسانی است. عملکرد ساختمان هنوز مشخص نشده است، اما برای کاربری‌های مختلف از جمله ساخت و ساز جاده، محل سکونت فرستاده سلطنتی، دفاتر مرزی پست و یادبود پیروزی، پیشنهاد شده است.
سراب نیلوفر
سراب نیلوفر دریاچه ای کوچک است که در 20 کیلومتری شمال غرب کرمانشاه واقع شده است. این دریاچه پر از گل‌های لوتوس است و در فصول گرم، جوانه‌ها و برگ‌های آن بخش زیادی از منطقه را پوشش می‌دهند. از این رو، بسیاری از امکانات توریستی در این مکان برای مسافران ساخته شده است.
سراب نیلوفر پنجاهمین سایت ملی طبیعی کشور است که در تاریخ 27 مارس 2008 در فهرست میراث ایران ثبت شده است. این مکان فوق العاده در بهار و تابستان به نهایت زیبایی خود می‌رسند. در واقع یکی دیگر جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه به این دریاچه بسیار زیبا تعلق دارد.
باغ گل
مکان دیگری است که توسط دوستداران طبیعت ارزش بسیاری برای دیدن دارد باغ گل است. این باغ یکی از بهترین نمونه‌های باغ گل در ایران است. پوشش 5 هکتار، از چهار باغ فارسی، ژاپنی، فرانسوی و ایتالیایی و 4 هزار گونه گیاهی تشکیل شده است. این باغ بزرگ و زیبا شامل حوضچه، نمایشگاه کاکتوس، بخش گیاهان فصلی، درختچه‌ها و انواع مختلف گل‌ها است.
آرامگاه دکان داوود
آرامگاه دکان داوود که در 3 کیلومتری جنوب شرقی سر پل ذهاب قرار دارد، یکی از مهم‌ترین سایت‌های باستان شناسی متعلق به مادها یا هخامنشیان است. ساکنین محلی سر پل ذهاب نیز این محل را از طریق دکان داوود می‌شناسند. در داخل این مکان، 5 مقبره بیضی شکل وجود دارد. مردم در این مکان برای برگزاری مراسم مذهبی سال‌ها است که دور هم جمع می‌شوند.
پارک کوهستان
پارک کوهستان نیز برای دیدار از استان کرمانشاه مکان خوبی است. این پارک در شمال کرمانشاه، نزدیک طاق بستان واقع شده است، جایی که شما منظره ای کامل از شهر را مشاهده خواهید کرد. همچنین دو آبشار مصنوعی به زیبایی آن افزوده است.
کلام آخر
کرمانشاه یکی از استان‌های تاریخی در غرب ایران است. سابقه طولانی فرهنگ و هنر، این استان را به مکانی با سازه‌های باشکوه تاریخی و جاذبه‌های فراوان و زیبایش تبدیل کرده است. از طریق آثار باستانی کرمانشاه می‌توان به تاریخ 3 هزار ساله این پی برد، ولی تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کرمانشاه نخستین مکان برای اقامت ایرانیان باستان بوده است. همچنین از نظر هنر و فرهنگ، کرمانشاه یکی از مراکز اصلی ساخت موسیقی سنتی ایران مانند تار، سه تار، تنبور و دَف است. به طور کلی، هنر و تاریخ در کرمانشاه معجونی سحر آمیز برای کلیه گردشگران داخلی و خارجی ساخته است.