یکی از معروف‌ترین و زیباترین و کهن‌ترین شهرهای جهان و جنوب کشور در استان خوزستــان، دزفول است که پیشینــۀ تاریخی آن به زمان ساسانیان بازمی‌گردد ولی پیش از ساسانیان هم شهری آباد و بخشی از سرزمین‌های امپراتوری‌های ایلام و هخامنشیان بوده است. احتمالاً نام دزفول یا دژپل از واژۀ پل مشتق شده و دز نیز به معنی قلعه است. این شهر باستانی از فرهنگی غنی، دیدنی‌های طبیعی و آثار تاریخی ارزشمندی برخوردار است. طیف جاذبه‌های دیدنی در دزفول آن‌قدر گسترده است که می‌تواند پاسخگوی هر علاقه و تمایلی باشد.
پل قدیم دزفول (پل ساسانی)
پل دزفول با بیش از ۱۷ قرن قدمت، به عنوان قدیمی‌ترین پل استوار جهان و یادگاری از دورۀ ساسانی شناخته‌شده است. بسیاری از تاریخدانان، این پل را دلیل اصلی پیدایش دزفول می‌دانند. پل قدیم دزفول به دلیل اهمیت ارتباطی خود، در روزگاران گذشته در دوره‌های گوناگون از جمله دیلمی، صفوی، قاجار و پهلوی تعمیر و بازسازی شد. این پل با شماره ۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد جامع دزفول
مسجد جامع پس از پل ساسانی، دومین اثر مهم تاریخی شهر دزفول به شمار می‌رود. سبک معماری این مسجد مربوط به دوره ساسانی و از لحاظ معماری و دارا بودن شبستان و ستون‌های سنگی در شمار مساجد اولیه دورۀ اسلامی محسوب می‌شود. دیوارهای مسجد بسیار قطور و دارای ستون سنگی است. پوشش شبستان مسجد، گنبدی شکل و آجری و محراب مسجد دارای گچ‌بری‌های زیبایی است. غریب خانه واقع شده در جبهۀ شرقی، در گذشته محل استراحت مسافرین بوده و در دوران اخیر تبدیل به نمازخانه شده است.
تپه‌های باستانی چغامیش
چغامیش شهری از دوران پیش از اختراع خط با قدمت حدود ۵۰ قرن پیش از میلاد است. چغامیش را باید نخستین مرکز در خط و کتاب در ایران دانست. قدیمی‌ترین سند حاضر از دریانوردی ایرانیان سندی است از گل پخته که در حفاری‌های ناحیه چغامیش دزفول به دست آمد. مهری كه در چغامیشِ دزفول كشف شد حاوی صحنه‌ای از اجرای موسیـقی هزارۀ چهارم قبل از میلاد بود. همچنین تعداد زیادی الواح گِلی و قطعات و ظروف و كاسه‌های سفالی مشهور به لبه واریخته كه از سفالینه‌های شاخص دوره آغاز كتابت است، از این تپه به دست آمده است. این تپه گنجینۀ كاملی از اطلاعات و دانستنی‌های دوران گذشته و مورد توجه گردشگران بی‌شمار داخلی و خارجی است. در چغامیش از قاعده تا پایین تپه، پانزده لایۀ روی هم قرار دارد لایۀ نخست قبرستان دورۀ جدید متعلق به دوران ساسانی، لایۀ دوم یافته‌های دورۀ پارتی‌ها، لایۀ سوم یافته‌های دورۀ هخامنشیان، لایۀ چهارم آثار ایلامیان، لایۀ پنجم یافته‌های دورۀ آغاز ادبیات، لایۀ ششم یافته‌های دورۀ شوش میانی، لایۀ هفتم شوش قدیم و لایۀ هشتم مربوط به دورۀ شوشان باستانی است.
جنگل‌های دز
منطقۀ حفاظت شده جنگل‌های دز به‌عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی دزفول، در دو سوی رودخانه دز به صورت دو نوار سبزرنگ قرار دارد. پوشش غالب منطقه، درختان پده، به دلیل قدرت رویش دوگانه و سریع‌الرشد بودن هم دارای ارزش اقتصادی و هم از نظر زیستی گونه‌ای مناسب است. این منطقه زیستگاه جانوران مختلفی از جمله مارها، سوسمارها، لاک‌پشت‌ها، مارهای غیر سمی و سمی، پرندگان مهاجر و بومی و زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی است.
بخشی از جنگل‌های دز که به بیشه عباس آباد مشهور است. در راستای حرکت رودخانه دز، به سمت جنوب شرق، امتداد پیدا می‌کند. بیشترین گونه گیاهی این بیشه را تیره‌های مختلفی از درخت بید تشکیل می‌دهد. نوعی نی که از آن قلم نی معروف دزفولی ساخته می‌شود در این منطقه به صورت خودرو رشد می‌کند.
آبشار شوی
آبشار شوی، بزرگ‌ترین آبشار چشمه‌ای خاورمیانه و یکی از زیباترین آبشارهای ایران است. این آبشار در نزدیکی کوه سالن و فاصلۀ ۹۰ کیلومتری از مرکز شهرستان دزفول در دهستانی به نام شوی قرار دارد. چورویک، نام کوهی است که آبشار شوی از آن سرچشمه می‌گیرد. درختانی مانند بید، انجیر، مو، زبان گنجشک، افرا، کیکم و بلوط، پوشش گیاهی زمین‌های اطراف آبشار را تشکیل داده که تأثیر شگرفی بر طبیعت زیبا و آب و هوای مطبوع آن ایجاد کرده است. این آبشار در سال ۹۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای پامنار
روستای پامنار جزء بخش شهیون در میان دامنه رشته كوه‌های زاگرس و مشرف به دریاچه سد دز در شمال شهرستان دزفول واقع شده است. مهم‌ترین عاملی که باعث شده روستای پامنار مورد توجه گردشگران قرار گیرد هم‌جواری آن با دریاچۀ شهیون است. این دریاچه یكى از زیباترین دریاچه‌هاى ایران و جهان در شمال غربی دزفول و پشت دو كوه شاداب و تنگوان شكل گرفته است. در کنار روستای پامنار و به فاصلۀ کمی از آن روستای زیبای دیگری به نام پاقلعه وجود دارد که جاذبۀ پامنار را افزایش می‌دهد.
دریاچه شهیون
دریاچه شهیون یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری دزفول، در مجاورت روستای پامنار قرار دارد. وسعت این دریاچه در شرایط پرآبی و کم‌آبی متفاوت بوده و در حالت کلی در حدود ۶۰۰۰ هکتار است. وجود چند جزیرۀ کوچک و بزرگ که روى آن‌ها انبوهى از درختان کنار و بادام کوهى به چشم می‌خورد، جلوۀ زیبایی به دریاچه بخشیده است. این دریاچه مکان بسیار مناسبی برای قایقرانی و دیگر تفریحات آبی است.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری
مقبرۀ سردار ایرانی که مؤسس سلسله صفاریان هم بوده در محوطه تاریخی جندی شاپور در ده کیلومتری شهر دزفول قرار دارد. یعقوب لیث صفاری تلاش‌های بسیاری برای خروج بخش‌هایی از ایران از دست خلیفۀ عباسی کرد و سرانجام در سال ۱۶۵ ه.ق در شهر جندی شاپور دزفول درگذشت؛ و آرامگاهی برای بزرگداشت او ساخته شد. گنبد اصلی بقعه دو پوسته و الهام گرفته از شکل تنه نخل ساختۀ دورۀ سلجوقی‌ها است. این بنا به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی به شماره ۲۵۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از جاذبه‌های ارزشمند تاریخی دزفول به شمار می‌رود.
موزۀ مردم‌شناسی دزفول (حمام کرناسیان)
حمام کرناسیان، از بناهای تاریخی مربوط به اواخر دوره زندیه در شهر دزفول است. این حمام در مرکز محله «کرناسیون» در شمالی‌ترین قسمت بافت قدیم قرار دارد. بنای حمام به دو قسمت زنانه و مردانه تفکیک شده، عبور و مرور در قسمت زنانه جهت ایجاد محرمیت از پشت بام و از طریق پلكانی صورت می‌گرفته است. نحوه تأمین آب مصرفی حمام، چاه موجود در كنار بنا است كه به وسیله حفره‌های قنات مانندی به آب رودخانه متصل شده و به وسیله چرخ چاهی به مخازن آب حمام هدایت شده است. از سال ۸۵، این بنا به عنوان موزه مردم‌شناسی دزفول تغییر کاربری داد.
دانشگاه جندی شاپور
بقایای جندی شاپور باستان که در اطراف شهر دزفول بر جای مانده، بر اساس مستندات تاریخی سر آغاز نخستین نظام آموزش عالی در جهان است. این دانشگاه در زمان شاپور اول ساسانی در فاصلۀ ۱۰ کیلومتری شهر دزفول کنونی بنا شد و نخستین مرکز علمی جهان بوده که رشته‌هایی از قبیل طبابت، فلسفه و نجوم در آن تدریس می‌شد. این دانشگاه قدیمی‌ترین کتابخانه و دانشگاه و همچنین قدیمی‌ترین بیمارستان جهان را در خود جای داده است.
روستاى لیوس (شهر سنگی)
على رغم گذشت سالیان زیاد از عمر روستاى تاریخى لیوس که در شمال شهر دزفول قرار دارد، هنوز هم نحوه معیشت، فرهنگ و سنن، گویش، آداب و رسوم و برپایى مراسم مختلف به شیوه كاملاً سنتى در آن رایج است. این روستای تمام سنگی، داراى سبك ویژه‌ای از معمارى است كه از تمام بخش‌هاى موجود در یك ساختمان استفاده بهینه می‌گردد. طراحى و جنس مصالح ساختمان به گونه‌اى بوده كه در فضاهاى مختلف دماى مورد نیاز براى نگهدارى اجناس و مواد مورد نظر را داشته باشد. از ابنیۀ تاریخى و مذهبى در این روستا مقبره سیدولى‌الدین گوشه، جد سادات گوشه و كاظمینى در دزفول است. از عجایب دیگر روستا قبرهای روستا هستند که روی تمام آن‌ها اتاقک‌های سنگی ساخته شده که از چهار طرف دارای پنجره هستند که گویا شهر سنگی دیگری است.
بقعۀ شاه ركن‌الدین
آرامگاه بابا رکن‌الدین ولی (شاه رکن‌الدین)، عارف و زاهد قرن هشتم هجری با گنبدی آبی و مزین شده به کاشی‌کاری در مرکز شهر دزفول و در نزدیکی خیابان طالقانی فعلی و در دل بافت قدیم این شهر، واقع شده است. یک مسجد و یک حمام قدیمی بسیار زیبا در کنار این بقعه و یک مدرسه علمیه قدیمی در مجاورت این بقعه به چشم می‌خورد که با یک راهروی کاشی‌کاری شده به بقعه متصل می‌شوند. فضای سبز و زیبای این بقعه سبب شهرت آن به نگین سبز شده است.
درۀ کول خرسون
از شگفت انگیز‌ترین جاذبه‌های گردشگری دزفول، کول خرسون یا درۀ ارواح با عمق بیش از ۲۰۰ متر است که در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول و در جادۀ این شهر به سمت شهیون نرسیده به بیشه‌بزان قرار دارد. کول خرسون آب دائمی، آبشار، آبچکان، بیشه‌زار و انواع روییدنی‌های خاص منطقه را دارد.
دره توبیرون
دره توبیرون دارای طبیعتی بسیار بکر و شگفت‌انگیز است. ارتفاع دیوارهای ترسناک این دره در برخی نقاط به بیش از صد متر هم می‌رسد. درون این دره شگفت‌انگیز که حاصل هزاران سال فرسایش آبی است، انبوهی از درختان انجیر وحشی، آبشارها، آب‌چکان‌ها و دیگر گیاهان خودرو به چشم می‌خورد که زیبای آن را دوچندان کرده است.
قمش‌ها
قنات‌های دزفول (قمش‌ها) از ویژه‌ترین قنات‌های کشورند. عمر قمش‌های دزفول با عمر خود شهر تفاوت زیادی ندارد آب قنات‌های دزفول آب سفرۀ زیرزمینی نبوده و آب جاری رودخانه هستند. شیب زمین در بستر دز و مرتفع بودن سطح شهر از رودخانۀ دز موجب شده تا با مهندسی خاص و حیرت‌انگیزی آب از رودخانه به زیرزمین شهر هدایت شود.
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول
مجتمع فرهنگی سینمایی دزفول با طراحی مهندس فرهاد احمدی، یکی از زیباترین بناهای شهرستان دزفول است. ساخت این بنا در سال ۶۷ آغاز شد و سپس به صورت طرح ملی شناخته شد. ساخت این بنا که پروژۀ منتخب جشنوارۀ روروز نروژ بود، به نوعی نشان بازتاب مفاهیم بنیادین این دیار در ترکیب با مصالح بومی و در عین حال، فناوری دوران مدرن است.
تفریحگاه ساحلی دز (علی کله)
در قسمت جنوبی سد دز و شمال شهر دزفول تفریحگاه ساحلی زیبا و دیدنی دز واقع شده که از مهم‌ترین مراکز تفریحی شهرستان دزفول در فصول بهار و زمستان به شمار می‌رود. آب زلال و فضای فرح‌بخش علی کله به خصوص در فصول گرم سال فرصتی مغتنم برای شنا و استفاده از فضای آرامش بخش ساحل دز را فراهم آورده است.
آسیاب‌های آبی دزفول
شهر دزفول به دلیل قرار گرفتن در حاشیه رودخانه دز، سازه‌های آبی ارزشمندی با قدمت چند هزار ساله دارد که جاذبۀ ویژه‌ای به آن می‌دهند. آنچه امروز به عنوان آسیاب‌های آبی شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از سازه‌های آبی است که در گذشته به عنوان آب‌بند و آسیاب استفاده می‌شدند. این آب‌بندها متعلق به زمان‌های مختلفی مانند دوره ساسانیان، صفویه و قاجاریان بوده و بنا به نیاز مردم شهر در بستر رود دز، با سنگ‌های رودخانه و مصالح طبیعی ساخته‌شده‌اند.
خانۀ تاریخی سوزنگر
خانۀ سوزنگر از بناهای زیبای آجری بافت قدیم دزفول است و در محلۀ قدیمی میاندره قرار دارد. خانه در یك كوچه بن بست و قرار گرفته كه با پلكان پهن و منظم آجری به در كوچك آجركاری منتهی می‌شود. خانه در دو طبقه ساخته شده و طبقه اول شامل ایوان، اتاق‌ها و تراس زیبایی با سقف چوبی مزین شده با كتیبه‌های بی‌نظیر خوون‌چینی است. همچنین طبقۀ دوم که قسمت ویژه میهمانان بوده با آجرکاری‌های خوون‌چینی متنوع تزئین شده است.
آبشارهای قلعه‌تل
قلعه‌تل از توابع باغ‌ملک است و در نزدیکی شهرستان دزفول قرار دارد. یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی قلعه‌تل تنگه‌ای عمیق و سرسبز با درختان گردو، انجیر و مو است. آبشارهای این تنگه خروشان و پرآب‌اند و معروف‌ترینِ آن‌ها آبشار تنگ اول و آبشار تنگ دوم نام دارند و ارتفاع این آبشارها به بیش از ۱۵ متر می‌رسد.
روستای نورآباد دزفول
این روستا با داشتن باغ‌های زیبای انار، آبشاری با ارتفاع حدود ۲۰۰ متر، چشمه سار‌های زیبا و منظرۀ چشم‌نواز کوه‌های لنگر در شمال خود، در هر فصل از سال جلوه‌هایی زیبا از طبیعت را به نمایش می‌گذارد. علاوه بر طبیعت زیبا، این روستا دارای بقایایی سنگی از معماری، بافت تاریخی متناسب با مصالح منطقه و قدمگاهی موسوم به قدمگاه امام رضا (ع) است. دشت گل نرگس در بهمن ماه و گل‌های بابونه در فروردین مناظر باشکوهی را در این روستا خلق می‌کند.
به طور حتم گشت و گذار در دزفول، لحظه‌های فوق‌العاده‌ای را رقم خواهد زد که ترکیبی از اماکن تاریخی و تفریحی و طبیعتی زیبا است.