در هواپیما به مکان‌های دیدنی اصفهان فکر می‌کردم، خاطرات مبهمم تنها به چند عکس از دوران کودکی ام خلاصه میشود. با اینکه به خوبی می‌دانم آمدم به اصفهان تنها از سر دل‌خوشی و تازه کردن هوا نیست، ولی همین‌که در دلم اشتیاقی بی انتها احساس می‌کنم، برایم کافی است. برای اینکه بتوانم بیشتر مفهوم «نصف جهان» را درک کنم، باید با روح شهر آشنا شوم، روحی که در دلش تاریخ و هنر را به مثال جسم و روح در خود هم تنیده می‌بیند. سفرم به اصفهان بیشتر خاک روبی از عتیقه ای ارزشمند است سال‌ها در کنج انبار تاریک خانه در انبوهی از گرد و خاک پنهان شده است. در همین افکار بودم که مهمان دار هواپیما با چهره ای خندان رو به مسافران کرد و گفت: «مکان‌های دیدنی اصفهان را نباید از دست دهید» سپس کاتالوگ‌هایی که در دست داشت را یکی یکی به مسافران دارد. روی کاتالوگ‌ها نوشته بود: «راهنمای سفر به جاذبه‌های دیدنی اصفهان.»
مکان‌های دیدنی اصفهان که نباید از دست دهید
اصفهان یکی از مهم‌ترین شهرهای توریستی ایران با شمار بسیاری آثار باستانی و تاریخی است. کاخ‌های متعدد، پل‌‌ها، مساجد و بازارها دلایلی است که سفر به این شهر را اجتناب ناپذیر کرده است. به همین منظور برای اینکه در زمان برای پرس و جو درباره جاهای دیدنی اصفهان سفر فرصتی را هدر نداده و با پیش آگاهی پا به این شهر گذاشته باشید، ما در زیر جاذبه‌های اصلی اصفهان را معرفی می‌کنیم:
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان در قلب شهر واقع شده است. این مجموعه عظیم همراه با بازار، کاخ و دو مسجد در سال 1979 به عنوان میراث جهانی یونسکو نام‌گذاری شد. با توجه به اهمیت و زیبایی این مکان، به هیچ وجه امکان سفر توریستی به ایران بدون بازدید از این منطقه وجود ندارد.
در اطراف این میدان یک بازار دو طبقه وجود دارد که بزرگ‌ترین بازار سقف بسته در کشور است. برخی از آثار تاریخی معروف نیز در اطراف میدان قرار دارد که شامل کاخ عالی قاپو در طرف غربی، مسجد شیخ لطف الله در شرق، مسجد شاه در جنوب و سردر قیصریه (دروازه قیصریه) در سمت شمالی میدان است.
در حالی که چند دروازه در اطراف میدان وجود دارد، ولی سردر قیصریه به عنوان ورودی اصلی که چشم اندازی زیبا را نسبت به محوطه میدان ایجاد کرده است، مهم‌ترین دروازه میدان محسوب میشود.
کاخ عالی قاپو که به معنای واقعی کلمه بنایی منحصر به فرد در جهان است، به طور عمده به عنوان یک پورتال بزرگ با 48 متر ارتفاع و 6 طبقه طراحی شده است. پله مارپیچی بین طبقه‌ها برای دسترسی به قسمت‌های بالا نیز در نهایت مهندسی ساخته شده است. یک تالار موسیقی با دایره‌های تورفته عمیق در دیوارهاش در طبقه ششم قرار دارد.
مسجد شیخ لطف الله شاهکار معماری ایرانی است که در دوران سلسله صفویه ساخته شده است. ساخت مسجد حدود دو دهه طول کشیده است و در سال 1619 هجری شمسی به اتمام رسید. این ساختمان به سفارش شاه عباس اول ساخته شده بود که به عنوان یک مسجد خصوصی برای خاندان سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ بنابراین، در مقایسه با تمام مساجد، هیچ مناره ای ندارد.
مسجد شاه که همچنین با نام‌های مختلف مانند مسجد جدید عباسی، مسجد سلطنتی یا مسجد امام شناخته شده است، حدود 200 سال پیش در دوران سلطنت صفویان، به دستور شاه عباس اول ساخته شد. این اثر به عنوان شاهکارهای معماری فارسی در عصر اسلامی شناخته میشود و زیبایی مسجد عمدتاً به دلیل کاشی‌های هفت رنگ و کتیبه‌های خوشنویسی آن است.
بازار بزرگ
بازار بزرگ و تاریخی اصفهان به نام «بازار قیصریه» نیز شناخته میشود. نام بازار بسیار قدیمی است و ریشه‌های آن به زبان فارسی قدیمی باز می‌گردد. بازار اصفهان، مانند بازار دیگر در شهرهای اسلامی، می‌تواند به سه بخش تقسیم شود:
– دهلیز که خیابان‌ها و راهروهای اصلی و محصور در داخل بازار هستند.
– کاروانسرا که مجتمع‌های اقتصادی با فروشگاه‌ها و مکان‌هایی اقامتی برای ساکن دادن بازرگانان است.
– قیصریه که مجتمع‌های اقتصادی بدون هیچ گونه امکانات مسکونی هستند.
این بازار در ابتدا در قرن 11 در جنوب غربی جبهه مسجد ساخته شده بود، اما بعد‌ها قسمت‌های مختلف به آن اضافه شد. بقایای فعلی آن به دوره صفویه باز می‌گردد. بازار بزرگ در حدود 5 کیلومتر مملو از مغازه‌های خرید است که حکم ستون فقرات شهر را دارد.
بازار بزرگ اصفهان به عنوان خیابان اصلی در اصفهان و مکانی برای دیدار با مردم و خرید و فروش است. این نوع بازار به عنوان قلب تپنده شهر عمل می‌کند. با شمارش تعدادی از مدرس‌ها، مساجد و حمام‌ها در بازار، می‌توانیم بفهمیم که تا چه حد بازار به عنوان مرکز اصفهان عمل می‌کند.
مسجد جامع
بیشتر گردشگران بین المللی که از اصفهان بازدید می‌کنند، معتقد بودند که در ایران زیباتر از مسجد جامع وجود ندارد و سفر به اصفهان بدون بازدید از این مسجد امکان ناپذیر است. مسجد جامع اصفهان تأثیر زیادی بر معماری مساجد در ایران و آسیای مرکزی در طول زمان‌های بعد از خود داشته است.
ساختمان اصلی که اکنون به عنوان مسجد مورد استفاده قرار می‌گیرد، نتیجۀ ساخت و ساز مداوم، بازسازی، افزودن و نوسازی دوباره در طول قرن‌ها از قرن هشتم (به ویژه 771) تا پایان قرن بیستم است. یکی از موارد قابل توجه در مورد این مسجد، ایوان‌های آن می‌باشد که یک فضای باز با نظر به آسمان است. این مسجد دارای چهار ایوان است که به صورت دو به دو روبروی یکدیگر هستند که بزرگ‌ترین ایوان آن رو به قبله مسلمانان است.
پل خواجو
هفت پل تاریخی در اصفهان وجود دارد که یکی از مشهورترین و محبوب ترین آن‌ها پل خواجو است. این پل در حدود 1650 میلادی، به دستور شاه عباس دوم، پادشاه سلسله صفوی ساخته شد. این پل به هدف اتصال محله خاجو در سمت شمال شهر با محله زرتشتیان بر فراز زاینده رود ساخته شده است. این پل همچنین مکانی دیگر برای جلسات عمومی شاه با مردم عادی بود. پل دارای 23 دهانه و با طول 133 متر و عرض 12 متر است که در اصل با کاشی کاری و نقاشی تزئین شده بود. آرامگاه آرتور پاپ و همسرش فیلیس آکرمن در نزدیکی پل خواجو هست.
پل خواجو بیش از یک بنای تاریخی و پل است. در این نقطه یک زندگی پایدار وجود دارد که احتمالاً ممکن است در هیچ جای دیگری در کشور پیدا نشود. به عنوان یک سنت طولانی، اصفهانی‌ها در زیر پل جمع شده اند تا آرام شوند و از شب‌ها لذت ببرند. سطح پایین تر پل و زیر دهانه‌ها، تقریباً هر شب است و عمدتاً در تعطیلات آخر هفته، مردم به پیک نیک می‌آیند، می‌نشینند و آواز می‌خوانند. شما صداهای جادویی را از فراز پل می‌شنوید.
سی و سه پل
نام اصلی این پل «الله وردی خان» است، ولی در نزد مردم و به طور عام به نام سی و سه پل شناخته میشود. این پل حدود چهارصد سال پیش در سلسله صفوی ساخته شد، همچنین به عنوان بزرگ‌ترین پل اصفهان شناخته میشود. انعکاس تصویر طلایی پل بر روی رودخانه و نسیم خنک که آن را درهم می‌شکند و به آرامی صورت گردشگران را نوازش می‌کند، می‌تواند یک تجربه فوق العاده برای سفری خاطره انگیز باشد.
سی و سه پل که یکی از مشهورترین نمونه‌های معماری در دوران سلسله صفویان است که هم به عنوان پل و هم سد مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل دیگر برای ساخت پل این بود که محله عمارت‌های نخبگان را در یک طرف به محله ارمنی‌ها در جلفای جدید متصل می‌کرد. این پل مطمئناً یکی از مکان‌های دیدنی شهر اصفهان می‌باشد و نمادی از شاهکار معماری ایرانی است.
کلیسای وانک
وانک به معنای «صومعه» در زبان ارمنی می‌باشد که کلیسایی برای ارمنیان است که توسط شاه عباس در این منطقه به دلیل جنگ عثمانی از 1603 تا 1618 اسکان مجدد داده شد. کلیسای نجات دهنده مقدس که به عنوان کلیسای ونک شناخته میشود، در ناحیه جلفای جدید هست که در سال 1606 ساخته شده است.
در میان تمام آیتم‌های جالب در طراحی کلیسا، هیچ کس هرگز نقاشی‌های با شکوه بر روی سقف و دیوار این بنا با آن نقوش زیبا و حکاکی طلایی را فراموش نخواهد کرد. نقاشی رنگ آبی و طلایی گنبد مرکزی، داستان تاریخی آفرینش جهان و اخراج آدم از بهشت را نشان می‌دهد. سقف بالای ورودی با مضامین نقاشی‌های ظریف در سبک مینیاتور فارسی نیز نظرها را جلب می‌کند.
چهل ستون
کاخ چهل ستون یکی از 9 باغی است که به عنوان باغ ایرانی شناخته میشود که در پایان قرن شانزدهم توسط شاه عباس دوم ساخته شد. هدف اصلی ساخت باغ در این بود که آن را به عنوان یک محل سلطنتی برای میزبانی از مهمانان خارجی بکار ببرند. یک عمارت در انتهای باغ با 20 ستون وجود دارد که در مقابل حوضچه ای بزرگ قرار دارد. نام چهل ستون به این دلیل بر روی این بنا گذاشته شده است که عدد 40 نماد برخی از فرهنگ‌های ایرانی است. برخی نیز می‌گویند که به دلیل انعکاس ستون‌ها در آب، چهل ستون در مجموع وجود دارد که دیدگاه رایج است.
سالن بزرگ گوهری است که با نقاشی‌های دیواری، مینیاتوری و سرامیک تزئین شده است. این دو نقاشی میانی، جنگ‌های بزرگ دوران صفوی را شامل میشود که شامل ارتش شاه اسماعیل در نبرد با ازبکان است و شاه عباس دوم که از شاه نادر خان ترکستان با نوازندگان و رقص دختران استقبال می‌کند. بر روی دیوار در مقابل درب ورودی، از راست به چپ، شاه عباس در یک ضیافت خودنمایی می‌کند؛ شاه اسماعیل در حال مبارزه با سلطان سلیم پادشاه عثمانی است و شاه تهماسب، همایون شاهزاده هندی را که در سال 1543 به ایران فرار کرد را به حضور می‌پذیرد.
منارجنبان
مناره جنبان در دوران سلسله ایلخانی، در زمان اواخر پادشاه «محمد خدابنده اولجایتو» ساخته شده بود که به عنوان مأموریتی برای اموال عبدالله که در عصر ایلخانی عارف و مستعمره بود، استفاده می‌شد. این بنا با عرض 9 متر و 17 متر ارتفاع دارای ایوان و هشتی به سبک دوره مغول است. با توجه به مطالعات باستان شناسی، اعتقاد بر این است که مناره بعداً توسط دانشمندان صفوی به مقبره اضافه شده است. این مناره‌ها ساختار منحصر به فردی دارند، زمانی که یکی از آن‌ها تکان داده میشود، مناره دیگری هم به طور همان زمان تکان می‌خورد.
برای مدت زمان طولانی، دانشمندان علّت این که چرا مناره‌ها توأمان شروع به لرزش می‌کنند، مشکوک بودند. معماری مرموز این ساختمان همچنان نامشخص است و توجیه علمی ندارد. پدیده فیزیکی «پیچش صدا» منطقی ترین دلیل برای تکان هم‌زمان مناره‌ها است. مورد جالب دیگر در مورد این بنای این است که با حرکت مناره، نه تنها مناره دیگر بلکه تمام ساختمان به لرزش در می‌آید.
هشت بهشت
کاخ هشت بهشت که به معنای واقعی کلمه بهشت را تداعی می‌کرد، در قلب یک باغ زیبا به نام «باغ بلبل» واقع شده است. کاخ با ساختار شکلی هشت ضلعی ساخته شده است که در هر اتاق آن تکرار شده است. هشت بهشت در طول دهه 1660 توسط حکومت شاه سلیمان صفوی ساخته شد. کاخ با معماری چشمگیر و سبک‌های جدید از کارهای گچی، شیشه ای و آینه کاری تزئین شده است.
ارتباط بین فضاها و بخش‌های مختلف آن، مهم‌ترین نکته در طراحی این بنا است. با وجود فضاهای متنوع، هنوز اتحاد و یکپارچگی دکوراسیون به خوبی حفظ شده است. قصر توسط فتحعلی شاه قاجار در قرن نوزدهم بازسازی شد و به عنوان کاخ مسکونی توسط پسر فتحعلی شاه مورد استفاده قرار می‌گرفت.
موزه موسیقی
آخرین مکان در این فهرست که چند سال پیش در اصفهان بر روی بازدید کنندگان افتتاح شد، موزه موسیقی است. این مجموعه در بخش ارمنستان در جلفا واقع شده و مجموعه ای با بیش از 300 آلات موسیقی سنتی ایرانی را به نمایش گذاشته است.
اگر به اندازه کافی خوش شانس هستید، یک نمایش زنده از نوازندگان فولکلور در موزه خواهید دید. پس از بازدید از این موزه و گوش دادن به نوای موسیقی در آن، شما نه تنها در مورد موسیقی سنتی، بلکه در مورد تاریخ و فرهنگ ایران نیز چیزهای بسیاری یاد خواهید گرفت.
آتشگاه
معبد آتش یا آتشکده اصفهان به دوره ساسانی باز می‌گردد. این مجموعه باستان شناسی واقع در تپه ای در قسمت غربی اصفهان قرار دارد. تپه ای که حدود 210 متر بالاتر از دشت اطرافش است، قبلاً به اسم «ماراس یا مارابین» شناخته می‌شد، این اسم به دلیل نزدیکی آتشگاه به روستایی به همین نام بر روی معبد قرار داده شده بود.